ชุมชนท่าระแนะ ตราด

ชุมชนท่าระแนะ ตราด
ตราด
นิเวศพิพิธภัณฑ์บ้านท่าระแนะ ต.หนองคันทรง อ.เมืองตราด เป็น 1 ในแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และเชิงนิเวศในรูปแบบใหม่ที่นำเอาระบบการบริหารจัดการที่มุ่งเน้นให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเพื่อการพัฒนาความเป็นอยู่ของชาวบ้านในชุมชนอย่างยั่งยืน ด้วยหลักการเปลี่ยนนักท่องเที่ยวจากการเป็น ผู้รับ มาเป็น ผู้ให้ นักท่องเที่ยวที่จะมาเที่ยวในบ้านท่าระแนะที่เข้ามาใช้ทรัพยากรต่างๆ ในหมู่บ้าน จะต้องได้รับภารกิจในการนำเอาทรัพยากรเหล่านั้นกลับคืนสู่ธรรมชาติในลักษณะของกิจกรรมต่างๆ ตามที่ชาวบ้านจะเป็นผู้กำหนด ยกตัวอย่างเช่น นักท่องเที่ยวเข้ามาพัก จิบชาร้อยรู สมุนไพรของหมู่บ้านก็จะต้องเป็นผู้นำเอาหัวร้อยรูไปปลูกคืนธรรมชาติด้วย หลักการนี้จะทำให้ธรรมชาติอยู่คู่กับชาวบ้านที่พื้นที่และเพิ่มจำนวนมากขึ้นๆ มีใช้ไปจนถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน การนำเอาหลักการนิเวศพิพิธภัณฑ์ หรือในต่างประเทศจะใช้คำว่า Ecomuseum มาใช้ในชุมชนของจังหวัดตราดมีทั้งหมด 7 ชุมชน และกำลังอยู่ในขั้นตอนการศึกษาอีก 1 ชุมชน แต่ละชุมชนก็มีอัตลักษณ์แตกต่างกันไปตามสภาพภูมิประเทศ ซึ่งอยู่กระจายกันตั้งแต่ต้นน้ำไปจนถึงปลายน้ำและท้องทะเล ทัวร์ออนไทยดอทคอมได้มีโอกาสไปสัมผัสมาแล้ว 5 ชุมชน ก็จะได้นำเอาเรื่องราวดีๆ เหล่านี้มาบอกเล่าสู่กันไปตามลำดับ

ตามทฤษฎี นิเวศพิพิธภัณฑ์ หรือ Ecomuseum มีอยู่ด้วยกันหลายรูปแบบ แต่เราจะกล่าวถึงเฉพาะรูปแบบที่นำมาใช้ในจังหวัดตราดซึ่งอาจจะไม่ตรงกับแนวทฤษฎีเท่าใดนักเพราะต้องมีการดัดแปลงประยุกต์ตามความเหมาะสมของชุมชนในบ้านเรา เพื่อให้ง่ายต่อความเข้าในเราจะเรียกคำว่า ธนาคารสีเขียว แทน เนื่องจากว่าชุมชนบ้านท่าระแนะเป็นชุมชนแรกที่ผมได้เขียนบทความในลักษณะเช่นนี้ อาจจะมีการกล่าวถึงทฤษฎีมากจนอาจจะทำให้บทความนี้ดูน่าเบื่อ แต่เมื่อคนมาอ่านและทำความเข้าใจกันดีแล้วเรื่องชุมชนต่อๆ ไปก็จะน่าติดตามมากกว่านี้แน่นอน

จุดเด่นของ บ้านท่าระแนะ เป็นหมู่บ้านตั้งอยู่ริมคลอง เรียกกันว่าคลองเจ๊ก ตั้งแต่สมัยที่มีท่าน้ำสำคัญในการสัญจรของเรือใบระหว่างชาวจีนและชาวไทย เกิดการซื้อขายกันขึ้นเป็นเวลานาน จนเมื่อกาลเวลาผ่านไปบริเวณหมู่บ้านเส้นทางน้ำตื้นเขิน จากการตื่นพลอย ในช่วง พ.ศ.2511 - 2513 การทำเหมืองพลอยทำให้หน้าดินถูกชะไปทับถมที่ปากน้ำจนตื้นเขิน เรือใบเข้ามาเทียบท่าไม่ได้ และการคมนาคมเริ่มเปลี่ยนไปใช้ทางรถมากกว่าทางเรือ วิถีชีวิตของชาวบ้านก็เปลี่ยนแปลงไป แต่จากการเปลี่ยนแปลงหน้าดินไหลมาทับถมที่ปากน้ำทำให้หมู่บ้านแห่งนี้มีทรัพยากรเป็นป่าชายเลนขนาดใหญ่ประกอบด้วยพืชพรรณนานาชนิด ได้แก่ ต้นลำพู ป่าโกงกาง ต้นจาก และตะบูน เป็นต้น ต้นโกงกางและตะบูนจะมีกาฝากชนิดหนึ่งเรียกกันว่า ต้นร้อยรู อันมีสรรพคุณทางยามากมายหลายอย่าง บางคนกล่าวว่า กินร้อยรู อยู่ร้อยปี จนกลายเป็นพืชที่มีราคาสูงในท้องตลาดการนำเอาหัวร้อยรูออกไปขายก็ทำให้ร้อยรูลดจำนวนลงอย่างรวดเร็วจนเกือบสูญพันธุ์หายไปจากชุมชน

ภูมิปัญญาชาวบ้านหลากหลายสืบทอดกันมาอีกอย่างก็คือสปา ที่เรียกกันว่า สปาเจ๊ก และการนำเอาใบคันทรงมาทำเป็นใบของเรือใบเพราะความเหนียวและแข็งแรง

การเดินทางมาบ้านท่าระแนะ จากตัวเมืองตราดใช้ทางหลวงหมายเลข 3148 (ทางไปแหลมงอบ) ประมาณ 3 กิโลเมตร จากนั้นเลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวงหมายเลข 3155 ประมาณ 6.5 กิโลเมตร เลี้ยวซ้าย (สังเกตุป้ายหนองคันทรง ท่าระแนะ หรือป้ายบ้านปูรีสอร์ท) อีก 1 กิโลเมตรเศษๆ ก็จะถึงกลุ่มจักสานบ้านท่าระแนะ
ททท. สำนักงานตราด โทร.039-597-259-60, 039- 597-255

พิกัด GPS ชุมชนท่าระแนะ ตราด:
12.185911,102.556706
กดติดตามการเดินทางของเราใน Youtube ด้วยนะคะ