ประเพณีบุญบั้งไฟ อ.พนมไพร

เล่าขานตำนานบั้งไฟ อ.พนมไพร จ.ร้อยเอ็ด

เมืองแสนล้านช้าง หรือ อำเภอพนมไพรในปัจจุบัน มีความเชื่อเกี่ยวกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ภูติผีปีศาจ และอำนวจลึกลับต่างๆ พิธีกรรมหลายอย่างจึงเกิดเพื่อเซ่นไหว้บวงสรวงบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ รวมทั้งประเพณีบุญบั้งไฟ ซึ่งตามคติความเชื่อของอีสานเพื่อการส่งสัญญาณขึ้นไปขอฝนจากพระแถน และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งปวงขอให้ประทานน้ำฝนให้ถูกต้องตามฤดูกาล ธัญญาหารให้อุดมสมบูรณ์ อยู่เย็นเป็นสุขตลอดทั้งเพื่อความสนุกสนานก่อนถึงฤดูทำนา ซึ่งอำเภอพนมไพรมีมาแต่สมัยเมืองแสนล้านช้าง ซึ่งเดิมจะเรียกกันว่า บุญบั้งไฟเมืองแสน แต่บุญบั้งไฟอำเภอพนมไพรมีความแตกต่างจากท้องถิ่นอื่นๆ 2 ประการคือ ประการแรก กำหนดวันจัดแน่นอนคือวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 7 ของทุกปี มาแต่โบราณ ไม่มีใครอธิบาย หรือให้คำตอบได้ว่าเพราะอะไร และหากจัดก่อนหรือหลังที่กำหนดนี้ มักจะเกิดเหตุเภทภัยอยู่หลายครั้ง ประการที่สอง ความเชื่อความศรัทธาความเคารพที่มีต่อเจ้าพ่อพระมหาธาตุหรือเจ้าพ่อจุมคำ ซึ่งเป็นเจ้าพ่อมเหศักดิ์ที่คนรู้จักในนามเจ้าพ่อพระมหาธาตุวัดกลางอุดมเวทย์ เป็นเทพสถิตอยู่ที่พระมหาธาตุ ชาวพนมไพรเชื่ออย่างเหนียวแน่นว่ามีอำนาจป้องกัน วาตภัย อุทกภัยได้ และสามารถช่วยเหลือผู้มีความเดือดร้อน และเจ้าพ่อชื่นชอบบั้งไฟเป็นพิเศษ ชาวบ้านมักไปบนบาน หรือไป บ๋า ขอให้เจ้าพ่อพระมหาธาตุช่วยเหลือ เมื่อประสบผลสำเร็จแล้วจะแก้บนด้วยการถวายบั้งไฟ ดังนั้นประเพณีบุญบั้งไฟพนมไพรจึงเกี่ยวข้องกับความเชื่อความศรัทธาที่มีต่อเจ้าพ่อพระมหาธาตุวัดกลางอุดมเวทย์

จากความเชื่อ ความศรัทธา ความเคารพ ที่มีต่อเจ้าพ่อพระมหาธาตุ จึงมีผลต่อจำนวนบั้งไฟที่ร่วมจุดในงานแต่ละปีมีจำนวนเพิ่มมากขึ้นทุกปี เมื่อมีความต้องการบั้งไฟจำนวนมากขึ้น ในพื้นที่อำเภอพนมไพรจึงเกิดมีค่ายทำบั้งไฟเพื่อจำหน่ายให้แก่ชาวบ้านที่ต้องการอยู่หลายค่ายด้วยกัน เท่าที่นับได้มีอยู่ 23 ค่าย ยกตัวอย่างเช่น ค่ายลูกเจ้าพ่อเมืองแสน ค่ายเทพพนม สิงหาชารี ค่ายเทพเวลา ค่ายศิรินภา ค่ายโพธิ์เงิน ค่ายหนุ่ม กทม. ค่ายเมืองแสน ค่ายลูกพระธาตุ ฯลฯ

เพื่อให้เห็นกระบวนการทำบั้งไฟ และการนำบั้งไฟไปถวายพระธาตุวัดกลางอุดมเวทย์ เราจึงได้ลงพื้นที่ศึกษาขั้นตอนการทำบั้งไฟ ที่ค่ายเทพพนม มาเป็นตัวอย่างด้วย

ข้อมูลเพิ่มเติม:ททท. สำนักงานขอนแก่น โทร. 0 4322 7714-5
http://www.tourismthailand.org/khonkaen

แก้ไขล่าสุด 2017-06-11 14:28:52 ผู้ชม 31131

การเดินทาง แผนที่ ที่เที่ยว/ที่พัก

กดติดตามการเดินทางของเราใน Youtube ด้วยนะคะ

ขบวนบั้งไฟพนมไพร ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 7 วันแรกของการจัดงานบุญบั้งไฟ อำเภอพนมไพร ซึ่งจะมีการแห่ขบวนบั้งไฟ บริเวณสี่แยกสถานีตำรวจ กลางเมืองพนมไพร ขบวนบั้งไฟจากหลายหมู่บ้าน หลายองค์กรและหน่วยงาน ส่งขบวนแห่เข้าร่วมประกวดชิงถ้วยพระราชทาน สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในปีนี้มีขบวนแห่มาทั้งหมด 17 ขบวนด้วยกัน จอดชิดขอบถนนหันหน้าไปทางสถานีตำรวจภูธรพนมไพร ยาวเกือบ 2 กิโลเมตร ล้วนแต่เป็นขบวนที่สวยงามยิ่งใหญ่ตระการตา ใครผ่านมาก็ต้องแวะถ่ายรูปเป็นที่ระลึกกันตลอดเวลา สองข้างทางมีพ่อค้าแม่ค้ามาตั้งแผงขายของ นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติเดินทางมาชมงาน สร้างรายได้อย่างงามสำหรับชาวพนมไพร ลักษณะของขบวนแห่บั้งไฟจะสวยงามคล้ายกับงานใหญ่ที่ยโสธรอย่างแยกกันไม่ออก

พิธีเปิดประเพณีบุญบั้งไฟ พนมไพร พิธีเปิดงานประเพณีบุญบั้งไฟอำเภอพนมไพร มีท่านรองผู้ว่าราชการจังหวัดร้อยเอ็ด นายอำเภอพนมไพร นายกเทศมนตรีตำบลพนมไพร และแขกผู้มีเกียรติเข้าร่วมงานพิธี

ขบวนบั้งไฟ เริ่มต้นด้วยสาวงามถือป้ายงานนำขบวน

ถ้วยพระราชทานฯ สำหรับขบวนแห่ สำหรับงานประเพณีบุญบั้งไฟที่พนมไพร จะเป็นการจุดบั้งไฟศรัทธา ที่ชาวบ้านได้ถวายพระมหาธาตุวัดกลางอุดมเวทย์ ไม่มีการประกวด หรือแข่งขันบั้งไฟ มีเพียงการประกวดขบวนแห่บั้งไฟสวยงามที่มาร่วมในงานเท่านั้น เพื่อชิงรางวัลถ้วยพระราชทานสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

ขบวนแห่บั้งไฟโบราณ เป็นขบวนแรกของงาน โดยมีการลำแบบโบราณ ต่อด้วยการลำเซิ้งแบบอีสาน โดยมีผู้เข้าร่วมงานมากมาย อาทิ ขบวนจากคณะบุคคลากรและนักเรียนจากโรงเรียนพนมไพรวิทยาคาร ขบวนจากโรงพยาบาลพนมไพร การแสดงแต่ละชุดใช้เวลาประมาณ 20 นาที ประกอบด้วยการร่ายรำ หรือการเซิ้ง 3 จังหวะ คือเคลื่อนเข้ามาด้วยจังหวะช้า แสดงด้วยจังหวะปานกลาง แล้วเคลื่อนต่อด้วยจังหวะเร็วขึ้น

ขบวนแห่บั้งไฟโบราณ ขบวนแห่จะเริ่มบริเวณสี่แยกหน้าสถานีตำรวจภูธรพนมไพร มีปรัมพิธีอยู่เยื้องสถานีตำรวจ เส้นทางขบวนแห่จะแห่ไปจนถึงวัดกลางอุดมเวทย์ ประกาศผลการประกวดขบวนแห่ในช่วงเย็น หลังจากนั้นมีการแสดงมหรสพสมโภช ในปีนี้เป็นดนตรีเพื่อชีวิตให้ชมกันอย่างเต็มอิ่ม

ลักษณะการจัดขบวนสำหรับการประกวด แต่ละขบวนจะประกอบด้วย ผาแดง นางไอ่ นั่งอยู่บนหลังม้า ตามด้วยรถแห่บั้งไฟสวยงาม หรือ เอ้งาม มีการแสดงที่สวยงามประกอบทุกขบวน ชาวบ้านและนักท่องเที่ยวยืนชมความสวยงามอย่างเนืองแน่นแม้ว่าในปีนี้วันงานจะตรงกับวันธรรมดา และมีแดดร้อนก็ตาม

วันจุดบั้งไฟ วันจุดบั้งไฟ เป็นวันแรม 1 ค่ำ เดือน 7 ซึ่งตรงกับวันที่ 2 มิถุนายน 2558 เมื่อการแห่บั้งไฟผ่านไปเมื่อวันที่ผ่านมา เช้านี้ทุกคนมุ่งหน้าไปยังฐานจุดบั้งไฟ บ้านดอนพระจันทร์ ด้านตะวันออกของตำบลพนมไพร การเข้าไปยังฐานจุดบั้งไฟเริ่มเป็นไปได้ยากเพราะมีรถของคนมาชมบั้งไฟอยู่แน่นถนน ลานจอดรถหลายแห่งเริ่มเต็ม เราจึงจอดรถไว้นอกงานเพื่อความสะดวกหลังจากที่เก็บภาพเสร็จเรียบร้อยแล้วจะได้เดินทางออกจากพื้นที่ได้ง่าย เราเข้าไปยังฐานจุดด้วยรถมอเตอร์ไซค์รับจ้าง ที่จะมารับจ้างเฉพาะวันนี้เท่านั้น แต่ก็สร้างรายได้ได้เป็นอย่างงาม ระยะทาง 700 เมตร ราคา 20 บาท ชาวบ้านทั้งใกล้ไกลเดินทางตรงไปยังฐานจุดบั้งไฟ 2 ข้างทางเปิดร้านค้าขายของนานาชนิด ที่เห็นเยอะหน่อยคือบั้งไฟขนาดเล็กราคามีตั้งแต่หลักสิบไปจนถึงหลักร้อย แต่การจุดบั้งไฟขนาดเล็กต้องทำด้วยความระมัดระวัง แต่ทางกรรมการจัดงานบุญบั้งไฟไม่อนุญาตให้นำบั้งไฟขนาดเล็กมาจุดบริเวณงานโดยเด็ดขาดเพื่อความปลอดภัย

นำบั้งไฟขึ้นฐาน ตั้งแต่เช้า ประธานในพิธี นายอำเภอพนมไพร จุดบั้งไฟเบิกฤกษ์เบิกฟ้า ก่อนที่จะเริ่มดำเนินการจุดบั้งไฟแสน บั้งไฟล้าน บั้งไฟหมื่นสลับกันไป สำหรับฐานจุดที่พนมไพร มีทั้งหมด 5 ฐาน จุดตามลำดับและความพร้อม บั้งไฟ 5 หมื่น บั้งไฟแสน และบั้งไฟล้านจุดที่ฐานใหญ่ ส่วนบั้งไฟหมื่นจะมีฐานเล็กแยกออกไปต่างหาก บั้งไฟหมื่นจะจุดขึ้นคั่นระหว่างที่บั้งไฟแสนกำลังเตรียมพร้อมที่จะจุด ทำให้บนท้องฟ้ามีบั้งไฟพุ่งขึ้นไปเฉลี่ยนาทีละ 2 ลำ เป็นภาพที่สวยงามตื่นตาแก่ผู้มาชม บั้งไฟที่จะจุดต้องจุดบนฐานที่จัดไว้เท่านั้น หากพบว่ามีการลักลอบจุดบั้งไฟนอกฐาน จะต้องถูกจับดำเนินคดี ทั้งนี้เพราะฐานบั้งไฟได้ตั้งโดยคำนวณวิถีของบั้งไฟเพื่อความปลอดภัยแก่ชีวิตและทรัพย์สิน และต้องจุดในเวลาที่ได้ขออนุญาตไว้แล้วเท่านั้น บั้งไฟปีนี้ เฉพาะบั้งไฟแสนและบั้งไฟล้าน มีจำนวนรวมกันเกือบ 1000 ลำ ต้องจุดให้เสร็จในเวลา 17.30 น. ตามที่ได้แจ้งประสานไปยังสถานที่ใกล้เคียงและสายการบิน

การตั้งฐานจุดบั้งไฟ ไม่เพียงคำนึงถึงวิถีของบั้งไฟในการพุ่งขึ้นและจุดตกของเศษวัสดุบั้งไฟ แต่รอบฐานจุด ยังมีการเว้นระยะปลอดภัยสำหรับทีมงานจุดบั้งไฟเอง และคนที่มาดูการจุดบั้งไฟ จากฐานจุดจะมีการสร้างคันดินหรือบังเกอร์ไว้ให้หลบ ทีมงานเจ้าของบั้งไฟเมื่อกรรมการให้สัญญาณจุดบั้งไฟแล้วจะรีบมาหลบอยู่หลังบังเกอร์ เหลือคนอยู่น้อยที่สุดซึ่งอยู่นอกรัศมีอันตราย ควันที่พุ่งออกมาจากการเผาไหม้อย่างรวดเร็วของดินปืนในบั้งไฟ พวยพุ่งออกไปรอบๆ ตามทิศทางลม เป็นภาพที่ระทึกใจมาก และทุกคนต่างก็ลุ้นและเชียร์ให้บั้งไฟพุ่งขึ้นจากฐาน

พระอาทิตย์ทรงกลดงานบั้งไฟพนมไพร การจุดบั้งไฟดำเนินไปได้เรื่อยๆ จนกระทั้งเวลาประมาณ 10.30 น. เกิดปรากฏการณ์พระอาทิตย์ทรงกลดขึ้น ราวกับว่าผีฟ้า เทวดา ต่างๆ ได้รับรู้การจุดบั้งไฟขอฝนและการแก้บนแล้ว พระอาทิตย์ทรงกลดในวันนั้นแม้ไม่เต็มวงแต่ก็สร้างความฮือฮาให้ชาวบ้านผู้เปี่ยมไปด้วยศรัทธาแรงกล้า บั้งไฟที่พุ่งขึ้นจากฐานได้มุมที่พอเหมาะประดุจว่ากำลังพุ่งเข้าหาพระอาทิตย์ทรงกลดยังไงยังงั้น

การจุดบั้งไฟ ดำเนินกันต่อไปเรื่อยๆ เพียง 1 ชั่วโมงเราก้ได้เห็นบั้งไฟทะยานขึ้นสู่ท้องฟ้าจนจำไม่ได้แล้วว่าดูไปกี่ลำแล้ว การเก็บภาพการจุดบั้งไฟ บุญบั้งไฟ พนมไพร ของเราก็คงต้องจบเอาไว้เท่านี้ เพราะทุกลูกก็ดูเหมือนๆ กัน เอาไว้เมื่อมีการพัฒนาหรือเปลี่ยนแปลงเราจะเก็บภาพมาให้ชมกันอีก

ขอขอบคุณ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานขอนแก่น มา ณ โอกาสนี้ด้วยครับ