ศูนย์อนุรักษ์พันธุ์กล้วยไม้รองเท้านารีอินทนนท์ เชียงใหม่

ศูนย์อนุรักษ์พันธุ์กล้วยไม้รองเท้านารีอินทนนท์ เชียงใหม่
เชียงใหม่
โครงการอนุรักษ์พันธุ์กล้วยไม้รองเท้านารีอินทนนท์ ตามพระราชดำริในพื้นที่ภาคเหนือ (ดอยอินทนนท์) สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ มีพระราชดำริเมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. 2547 กับนายโกวิท ปัญญาตรง ผู้อำนวยการสำนักสนองงานพระราชดำริ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ณ อำเภอปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ สรุปใจความได้ว่า "ให้พิจารณาหาหนทางในการอนุรักษ์พันธุ์กล้วยไม้รองเท้านารีซึ่งเป็นกล้วยไม้ไทยที่หายากและใกล้จะสูญพันธุ์ไปจากแผ่นดินไทย เนื่องจากถูกลักลอบเก็บออกจากป่าส่งไปจำหน่ายยังต่างประเทศ และให้หน่วยงานที่ดำเนินการปรับปรุงแนวทางการดำเนินงานให้เหมาะสมยิ่งขึ้น"

วัตถุประสงค์ของโครงการ
1. เพื่อสนองพระราชดำริในสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ ในการอนุรักษ์พันธุ์กล้วยไม้รองเท้านารี
2. เพื่อรวบรวมพันธุ์กล้วยไม้รองเท้านารีเพื่อการศึกษาวิจัยและการท่องเที่ยว
3. เพื่อขยายพันธุ์กล้วยไม้รองเท้านารี
4. เพื่อส่งเสริมให้ประชาชนในพื้นที่มีรายได้เพิ่มขึ้นจากการท่องเที่ยวและจำหน่ายกล้วยไม้ที่ได้จากการขยายพันธุ์
5. เพื่อสร้างจิตสำนึกให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์กล้วยไม้รองเท้านารีที่หายาก
6. เพื่อขจัดปัญหาการลักลอบนำกล้วยไม้ออกจากป่าธรรมชาติซึ่งเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ของกล้วยไม้

ประวัติกล้วยไม้รองเท้านารีในประเทศไทย
กล้วยไม้รองเท้านารี "Lady's Slipper" ชื่อรองเท้านารีได้มาเนื่องจากปากหรือกระเป๋าคล้ายรองเท้า มีถิ่นกำเนิดทั้งในเขตร้อนและหนาว เท่าที่พบมี 5 สกุล 137 ชนิด ซึ่งนับได้ว่าเป็นพันธุ์แท้ กล้วยไม้รองเท้านารีจัดอยู่ในสกุล Pophiopedium ที่มีถิ่นกำเนิดในไทยมีอยู่ 17 ชนิด ถูกค้นพบครั้งแรกโดย ดร.นาธานิล วอลลิส ชาวอังกฤษ เมื่อปี พ.ศ. 2359 และกล้วยไม้รองเท้านารีดังกล่าวได้ออกดอกครั้งแรกในเดือน พฤศจิกายน 2352 ต่อมาได้ออกไปสำรวจที่เดิมอีกได้ค้นพบอีก 1 ชนิด จึงตั้งชื่อว่า Pophiopedium insigne หลังจากนั้นเพื่อนๆ ของ ดร.นาธานิล วอลลิช จึงได้ออกสำรวจในแถบเอเซีย ในระยะเวลา 44 ปี ได้ค้นพบกล้วยไม้รองเท้านารีสกุลนี้จำนวน 17 ชนิด

ต่อมาในปี พ.ศ. 2412 นายจอห์น โดมินีย์ ผสมพันธุ์กล้วยไม้รองเท้านารีข้ามชนิดสำเร็จเป็นครั้งแรก ซึ่งได้รับคำแนะนำจากนายแพทย์ แฮรีส โดยการนำกล้วยไม้รองเท้านารี Pophiopedium villosum (ชนิดเดียวกันกับพันธุ์แท้ของไทย ชื่อรองเท้านารีอินทนนท์) ที่พบในพม่า เมื่อปี พ.ศ. 2396 มาผสมกับรองเท้านารี paphiopedium barbatum (มีลักษณะคล้ายคลึงกับพันธุ์แท้ของไทยชื่อรองเท้านารีคางกบ) หรือรองเท้านารีม่วงสงขลา ที่พบในมาเลเซียเมื่อปี พ.ศ.2381 ได้ลูกผสมกล้วยไม้รองเท้านารีข้ามชนิดชุดแรกและได้ทำการตั้งชื่อเพื่อเป็นเกียรติแก่ นายแพทย์แฮริส ว่า Paphiopedium Harisianum

หลังจากนั้นจึงเป็นที่นิยมปลูกเลี้ยงกันอย่างแพร่หลาย และได้ทำการผสมพันธุ์ เกิดลูกผสมต่างๆ มากมาย สำหรับประเทศไทย เริ่มให้ความสนใจการปลูกเลี้ยงประมาณ 30-40 ปี ที่ผ่านมาก ในระยะแรกๆ ปลูกเลี้ยงเฉพาะพันธุ์แท้ ที่ค้นพบและนำออกมาจากป่าตามภาคต่างๆ ทำการขยายพันธุ์โดยการแยกต้น เนื่องจากยังไม่สามารถทำการเพาะเมล็ดได้ ต่อมาเมื่อมีการค้นพบสูตรเพาะที่เหมาะสมในการเพาะเมล็ด จึงได้ผสมพันธุ์ข้ามต้นในชนิดเดียวกัน และผสมข้ามชนิด แต่ส่วนใหญ่นิยมผสมข้ามต้นเพื่อให้ได้พันธุ์แท้ที่มีคุณภาพดีขึ้น ซึ่งตรงกับความต้องการพันธุ์แท้ของต่างประเทศ

รองเท้านารีหรือกล้วยไม้รองเท้านารี เป็นกล้วยไม้ประเภทฐานร่วมคือ เจริญเติบโตโดยการแตกหน่อใหม่จากตาของต้นเดิมลำต้นสั้นมาก ไม่มีลำลูกกล้วย ออกดอกที่ยอด อาศัยอยู่ตามซอกผาหรือโขดหิน และพื้นดินที่มีซากใบไม้ผุทับถมกันอยู่เป็นเวลานาน หรืออิงอาศัยต้นไม้ใหญ่บนที่สูง


พิกัด GPS ศูนย์อนุรักษ์พันธุ์กล้วยไม้รองเท้านารีอินทนนท์ เชียงใหม่:
18.584963561220547,98.51250384970695
กดติดตามการเดินทางของเราใน Youtube ด้วยนะคะ