ประเพณีบุญกระธูป

บุญกระธูปออกพรรษา อ.หนองบัวแดง จ.ชัยภูมิ จัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในวันออกพรรษาเพื่อเป็นการถวายสักการะองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่จะเสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ หลังจากโปรดพุทธมารดาในช่วงระหว่างเข้าพรรษา ชาวพุทธทั้งหลายจะมีพิธีการเฉลิมฉลองแตกต่างกันไปในแต่ละพื้นที่ สำหรับชาวหนองบัวแดง จ.ชัยภูมิ ใช้วิธีการทำบุญกระธูป โดยร่วมกันประดิษฐ์ต้นกระธูป ใช้ธูป หรือวัสดุหาง่ายมาประดิษฐ์ธูปขึ้นประดับด้วยกระดาษสีเป็นลวดลายสวยงาม โดยเริ่มมีการทำบุญกระธูปตั้งแต่ปี 2532 ต่อมาในปี 2545 อำเภอหนองบัวแดงเล็งเห็นถึงคุณค่าของประเพณีอันดีงามและมีเพียงหนึ่งเดียว จึงจัดให้ชุมชนและวัดต่างๆ ร่วมประดิษฐ์ต้นกระธูปสืบสานประเพณีและส่งเสริมการท่องเที่ยวอำเภอหนองบัวแดง

กระธูปที่ชาวบ้านประดิษฐ์ขึ้นประกอบด้วยการนำวัสดุหาง่ายในท้องถิ่นมานึ่งแล้วตากให้แห้งปั่นรวมกันได้แก่ ขุยมะพร้าว ใบอ้มหรือโอ้ม ใบเนียม จะทำให้ได้ผงธูปที่มีกลิ่นหอม เอามาพันเข้ากับแกนไม้และกระดาษเป็นรูปแท่งยาวๆ คล้ายธูปประดับภายนอกด้วยกระดาษสีเป็นลวดลายต่างๆ มัดติดกับดาวที่สานด้วยใบลานเป็นพวงแล้วเอามามัดกับคันไม้ไผ่คล้ายกับคันเบ็ด เอาแต่ละคันไปเสียบเข้ากับต้นแกนไม้ไผ่สูงประมาณ 3 - 5 เมตร รูปทรงคล้ายฉัตร แล้วนำไปแห่บูชาก่อนที่จะร่วมจุดกระธูปในค่ำคืนวันออกพรรษา การทำกระธูปต้องใช้เวลานานจะมีการนัดหมายไปตามสถานที่ที่เหมาะสมของแต่ละหมู่บ้านเพื่อช่วยกันประดิษฐ์ให้ได้กระธูปจำนวนมากพอก่อนวันแห่

การจุดกระธูปยังต้องมีการเตรียมการอีกอย่างคือใช้ลูกดุมกามาผ่าซีกใส่ฝ้ายเข้าไปใช้สำหรับจุดให้สว่างไสวใต้ต้นกระธูปอีกด้วย ก่อนที่จะแห่กระธูปเข้าวัดแต่ละชุมชนจะแห่มารวมกันที่ที่ว่าการอำเภอหนองบัวแดงตั้งแสดงกระธูปโชว์ไว้จนถึงวันจุด ในช่วงวันออกพรรษาที่ว่าการอำเภอหนองบัวแดงจึงเต็มไปด้วยกระธูปต้นใหญ่และลวดลายสวยงามเรียงรายอยู่ตลอดแนวลานว่างหน้าอำเภอ

ความเป็นมาของต้นกระธูป เป็นสัญลักษณ์แทนต้นหว้าอันเป็นต้นไม้ประจำชมพูทวีป ถูกบันทึกไว้ในหนังสือฎีกาพระมาลัยสูตร ความว่า ต้นกระธูปมีความยาวประมาณ 50 โยชน์ มีกิ่งใหญ่ 4 กิ่ง แผ่ออกไป 4 ทิศทาง กว้างเป็นปริมณฑลได้ 100 โยชน์ หมายถึง พระพุทธศาสนานี้ ให้ความร่มเย็นแก่สรรพสัตว์ทั้งหลาย เปรียบเอาต้นธูปนี้ จุดแล้วย่อมส่งกลิ่นหอมฟุ้งขจรขจายไปยังทิศต่างๆ กลิ่นหอมนี้ย่อมเป็นที่ชื่นใจแก่มนุษย์ทั้งปวงที่ได้สัมผัสกลิ่น เกิดความปิติ ความสุข ความเบิกบาน

ประเพณีบุญกระธูป 2558 จัดขึ้นระหว่าง วันที่ 24-26 ตุลาคม 2558 ณ ที่ว่าการอำเภอหนองบัวแดง จ.ชัยภูมิ

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมที่ อ.หนองบัวแดง โทร. 044 872 123 เทศบาลหนองบัวแดง 044 872 140

ข้อมูลเพิ่มเติม:อ.หนองบัวแดง โทร. 044 872 123
เทศบาลหนองบัวแดง โทร. 044 872 140

แก้ไขล่าสุด 0000-00-00 00:00:00 ผู้ชม 12945

การเดินทาง แผนที่ ที่เที่ยว/ที่พัก

กดติดตามการเดินทางของเราใน Youtube ด้วยนะคะ

การทำกระธูป มาเที่ยวบุญกระธูปที่หนองบัวแดงอันมีอยู่ที่เดียวในโลก ก่อนอื่นต้องมารู้จักกับกระธูปกันก่อน กระธูป นี้มีลักษณะคล้ายกับธูป ประกอบไปด้วยใบไม้หลายชนิดที่หาได้ในท้องถิ่น นำมานึ่งแล้วตากแล้วบดหรือปั่นให้เข้ากันเป็นผง เอามาพันกับกระดาษทากาวให้เป็นแท่ง ประดับด้วยกระดาษสีอีกทีด้านนอกให้ดูสวยงาม การทำกระธูปแต่ละแท่งใช้เวลาพอสมควร เอามาร้อยเป็นพวงกับดาวที่สานด้วยใบลานแล้วเอาแต่ละพวงไปเสียบกับแกนไม้ไผ่อีกทีเหมือนต้นไม้แผ่กิ่งก้านสาขา ดังนั้นแล้วชาวบ้านต้องมาช่วยกันทำกระธูปเพื่อให้ได้จำนวนมากๆ ก่อนจะถึงวันออกพรรษา โดยนัดสถานที่ตามความเหมาะสมของหมู่บ้าน ที่ชุมชนรอบๆ วัดเกต อ.หนองบัวแดง จะใช้พื้นที่ว่างของวัดเป็นสถานที่ทำกระธูป คนต่างถิ่นที่สนใจเรื่องบุญกระธูปก็สามารถมาร่วมทำกระธูปกันได้ในวัด

กระธูป แบบดั้งเดิมเป็นก้านธูปที่ทำด้วยวัตถุดิบหลายอย่างทำเป็นแท่งคล้ายธูปประดับด้วยกระดาษสีร้อยเป็นพวงกับดาวที่สานด้วยใบลาน นี่เป็น 1 พวง แล้วต้องทำแบบนี้หลายๆ พวงมาเสียบรวมกันให้เป็นต้นกระธูป

วัตถุดิบในการทำกระธูป ประกอบด้วยใบไม้หาได้ตามท้องถิ่นมีกลิ่นหอมเป็นหลักเพื่อให้กระธูปมีควันที่หอมฟุ้งกระจายไปทั่วในตอนที่จุด ได้แก่ ใบแหน่ง ใบโอ้ง ใบทองพันชั่ง ใบเนียม รากตำยาน ที่ขาดไม่ได้เลยคือขุยมะพร้าวเพราะเป็นเชื้อไฟที่ดี ใบไม้ทั้งหมดต้องนึ่งแล้วตากค่อยนำมาปั่นจนเป็นผงเข้าด้วยกัน พอได้กระธูปจำนวนมากพอจะทำเป็นต้นกระธูปขนาดใหญ่ส่งไปประกวดที่ที่ว่าการอำเภอหนองบัวแดง สามารถใช้วัสดุอื่นตกแต่งต้นกระธูปให้ดูสวยงามมากยิ่งขึ้นอย่างดอกไม้ประดิษฐ์เป็นต้น

ประกวดต้นกระธูป ต้นกระธูปที่แต่ละชุมชนทำขึ้นมาเพื่อประกวดจะถูกแห่มาที่ว่าการอำเภอ ตั้งเรียงรายเพื่อรอให้กรรมการให้คะแนน การประกวดต้นกระธูปจะจัดขึ้นก่อนวันออกพรรษาประมาณ 2 วัน เสร็จการประกวดมีการฟ้อนรำการแสดงต่างๆ ที่หน้าที่ว่าการอำเภอ จากนั้นจะแห่ต้นกระธูปไปถวายที่วัดตามต้องการเพื่อใช้จุดในคืนวันออกพรรษา พร้อมกับการเวียนเทียน

กระธูป ที่ใช้ประกวดจะมีการออกแบบลวดลายที่สวยงามลงบนกระธูปแต่ละชิ้นพอนำมาประกอบเข้าด้วยกันเกิดเป็นภาพและลวดลายต่างๆ สวยงามเกินบรรยาย ส่วนใหญ่จะมีภาพเกี่ยวกับพระพุทธประวัติอยู่ด้วย แสดงให้เห็นว่าการทำกระธูปแต่ละชิ้นต้องมีการวางแผนออกแบบลวดลายล่วงหน้าและต้องทำมาให้พอดีที่จะเรียงกันเกิดเป็นภาพได้

แบบหนึ่งที่นิยมทำกันมากที่สุดคือการออกแบบต้นกระธูปให้เป็นฉัตร มีขนาดสูงประมาณ 3-5 เมตร ปีนี้ได้เห็นฉัตรกระธูปเงินฉัดรกระธูปทองยิ่งใหญ่อลังการตั้งอยู่หน้าที่ว่าการอำเภอ เป็นผลงานกระธูปที่มีคนชอบมาถ่ายรูปด้วยมากที่สุด

ช่วงบ่ายของวันออกพรรษาก่อนที่จะมีการแห่กระธูปเข้ามายังวัดทางวัดจะมีชีพราหมณ์หรือภาษาอีสานเรียกว่า "แม่ออก" มาจัดแจงบริเวณที่จะจุดกระธูปด้วยการใช้ ลูกดุมกา ผ่าซีกเป็นเหมือนถ้วยกลมๆ เอาฝ้ายชุบน้ำมันใส่ลงไปเพื่อใช้ในการจุดเป็นประทีปรอบๆ ต้นกระธูป

แห่ต้นกระธูป ในเวลาประมาณ 4 โมงเย็น ขบวนแห่ต้นกระธูปนำต้นกระธูปที่ทำเตรียมไว้สำหรับจุด (คนละส่วนกับกระธูปสำหรับประกวด) แห่เข้ามายังวัดเขต เป็นขบวนที่สวยงามและเต็มไปด้วยบรรยากาศที่สนุกสนานฟ้อนรำประกอบเพลงหมอลำอันเป็นเอกลักษณ์ขบวนแห่ตามแบบชาวอีสานแท้ๆ เข้ามาเรื่อยๆ

แล้วในที่สุดขบวนแห่ต้นกระธูปที่สวยงามก็เดินทางเข้ามาถึงวัดเขต ต้นกระธูปจะถูกนำไปตั้งเรียงไว้ตรงบริเวณระหว่างศาลาและโบสถ์

พาแลง หรือสำรับกับข้าวมื้อเย็นตามแบบอีสาน จัดแจงเรียงรายไว้ต้อนรับทุกคนที่มาร่วมงานบุญในวันนี้ได้ล้อมวงกินข้าวเย็นด้วยกัน ก่อนที่พิธีทางสงฆ์จะเริ่มต้นขึ้น พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ ก่อนที่จะทำการเวียนเทียนรอบโบสถ์

เวียนเทียนครบ 3 รอบ พระสงฆ์และญาติโยมจะออกมาด้านนอกกำแพงแก้วเพื่อเตรียมทำการจุดประทีปที่ตั้งไว้รอบๆ กำแพง และจุดต้นกระธูปโดยพร้อมเพรียงกัน

ต้นกระธูปบางต้นที่ทำมาสูงมากจะต้องเอนลงมาก่อนที่จะจุดกระธูป พอกระธูปติดไฟก็จะเอาไปตั้งไว้ตามเดิม ถึงกระธูปจะประดิษฐ์ด้วยใบ้ไม้แห้งและกระดาษแต่พอมาจุดก็ไม่ค่อยจะติดไฟลุกลามไปอย่างที่ควรจะเป็นแต่ติดไฟตรงปลายแล้วค่อยๆ ลามไปทีละนิดเหมือนกับธูป ควันของกระธูปจำนวนมากที่จุดอยู่รอบโบสถ์ก็ฟุ้งกระจายส่งกลิ่นหอมไปทั่ว เป็นอันเสร็จสิ้นพิธีการทำบุญกระธูปตามประเพณีอันดีงามและมีเพียงหนึ่งเดียวในโลก ที่ อำเภอหนองบัวแดง แห่งนี้เท่านั้น

เมื่อจุดกระธูปครบทุกต้นแล้วทุกคนก็เริ่มทยอยแยกย้ายกันกลับบ้าน เหลือเพียงเจ้าหน้าที่ที่จะต้องคอยดูแลกระธูปที่ติดไฟเพื่อป้องกันไฟไหม้กันต่อไป

ว่างๆ ออกพรรษาปีหน้าลองแวะมาสัมผัสกับประเพณีดีๆ ที่คนไทยต้องรักษาและสืบทอดต่อให้ลูกหลานต่อๆ ไป ที่อำเภอหนองบัวแดง จ.ชัยภูมิ กันครับ

ขอขอบคุณ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานนครราชสีมา (นครราชสีมา ชัยภูมิ) มา ณ โอกาสนี้ด้วยครับ