ถือศิลกินผัก พักหมู่บ้านมังสวิรัติ วัดพระบาทห้วยต้ม

    ใกล้ช่วงกินเจ หรือที่เรียกกันยาวๆ ว่า เทศกาลถือศิลกินผักของปีนี้เข้ามาทุกทีแล้ว หลายๆ คนคงตั้งใจกินเจมากกว่าปีก่อนๆ และหลายคนคงตั้งใจอยู่เจแบบเต็มเทศกาลจนวันสุดท้าย เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลแด่สมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลเดช ในหลวงที่รักยิ่งของเราชาวไทย พูดถึงเรื่องกินเจแล้วเราอยากพามาเที่ยวที่หมู่บ้านแห่งหนึ่ง ไม่น่าเชื่อเลยว่าหมู่บ้านนี้ทั้งหมู่บ้านเป็นชาวมังสวิรัติกันหมด คือกินแต่ผัก ไม่กินเนื้อสัตว์ และยังห้ามเอาอาหารพวกเนื้อสัตว์เข้ามาในเขตหมู่บ้านด้วย หมู่บ้านนี้เรียกว่า ชุมชนวัดพระบาทห้วยต้ม มีวัดพระบาทห้วยต้มเป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้านที่เป็นชาวเขาทั้งหมด ประมาณ 200 หลังคาเรือน ที่แปลกไปกว่านั้น ในหมู่บ้านนี้มีทั้งหมาและแมวอยู่รวมกับคนเหมือนๆ กับหมู่บ้านอื่นๆ ทั่วไป หมากับแมวพวกนี้ก็เป็นมังสวิรัติกินแต่ผักกับเต้าหู้ไปด้วย เหลือเชื่อมั้ยล่ะ 

    เพื่อเป็นการพิสูจน์ เราก็ต้องมาเที่ยวแบบถึงแก่นให้ลึกซึ้งกันไปเลยว่าจริงหรือไม่ที่หมู่บ้านนี้กินมังสวิรัติทุกหลังคาเรือน หมาแมวก็กินมัง และตอนเช้าเวลาใส่บาตรก็มีแต่อาหารมังสวิรัติ จุดเริ่มต้นของเราคือมากันที่ ศูนย์วิจัยงานหัตถกรรมบ้านห้วยต้ม ห่างจากวัดพระบาทห้วยต้มไม่ไกล ชาวบ้านที่นี่เป็นชาวเขาตามธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรมที่ปฏิบัติกันมาช้านาน สาวชาวเขาจะต้องทอผ้าเป็นทุกคน ดังนั้นในหมู่บ้านจึงมีหลายบ้านที่ยังคงทอผ้าแม้ว่าธรรมเนียมนี้จะอ่อนลงไปตามยุคตามสมัยแล้วก็ตาม นอกเหนือจากการทอผ้ายังมีการทำเครื่องเงินใช้และขายอีกด้วย

    ข้างศูนย์วิจัยงานหัตกรรมก็จะมีพื้นที่สำหรับทอผ้า เป็นงานทอมือที่ยังใช้กี่เอวในการทอผ้าที่ใช้ทอเป็นฝ้ายแท้ๆ ทอเสร็จก็ขายกันที่ศูนย์ นอกเหนือจากงานทอผ้า ที่บ้านอีกหลังหนึ่งเปิดเป็นศูนย์เครื่องเงินและเป็นเงินทำมือให้เราเข้าไปชมขั้นตอนการทำ แล้วถ้าอยากลองทำเครื่องเงินเป็นของตัวเองสักชิ้นก็ทำได้ มีเครื่องมือขึ้นลายเงินอย่างง่ายๆ ให้เราเลือกหลายลายเลย

    เด็กๆ ที่นี่จะได้เรียนรู้เรื่องการทำเครื่องเงินและการทอผ้าตั้งแต่เด็ก ทุกคนดูสนใจงานที่แม่นั่งทำด้วยความอยากรู้อยากเห็น เป็นภาพที่น่ารักมาก สินค้าเครื่องเงินทำมือที่นี่ราคาน่าช้อปมากเลย เงินที่ใช้เป็นเนื้อเงินแท้ๆ ที่สั่งเข้ามาขึ้นรูปและขึ้นลายกันเองในหมู่บ้านมีลายที่เป็นเอกลักษณ์ของชาวบ้านที่นี่โดยเฉพาะ

    หลังจากที่ชมการทอผ้า การทำเครื่องเงิน กันไปเป็นที่เรียบร้อยเวลาของวันนี้เรายังมีเหลืออยู่นิดหน่อยเลยเลือกที่จะไปเก็บภาพสวยๆ ของพระมหาเจดีย์ศรีเวียงชัย เป็นพระมหาเจดีย์ที่สวยที่สุดของอำเภอลี้ก็ว่าได้ มีขนาดสูงใหญ่มากๆ จำลองมาจากเจดีย์ชเวดากอง ถึงจะไม่ได้จำลองมาได้เหมือนทุกสัดส่วนแต่ก็มีความเป็นชเวดากองผสมอยู่มาก หลวงปู่ครูบาชัยยะวงศาพัฒนา ริเริ่มสร้างเจดีย์นี้ขึ้นในปี 2538 ด้วยความเมตตาที่มีต่อชาวพม่าจะได้มีสิ่งยึดเหนี่ยวจิตใจ ถึงครูบาท่านจะละสังขารก่อนที่จะสร้างเสร็จ ลูกศิษย์และผู้มีจิตศรัทธาก็ยังได้ร่วมกันสร้างต่อจนเสร็จสิ้น เพื่อเป็นการถวายเป็นพระราชกุศลแด่สมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เฉลิมฉลองในวโรกาสทรงครองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี "พระมหาธาตุเจดีย์ศรีเวียงชัย" เป็นมหาเจดีย์ที่สร้างด้วยศิลาแลงทั้งองค์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศไทย

    ด้านหลังขององค์พระมหาธาตุเจดีย์ศรีเวียงชัยจะมีสระน้ำและเป็นมุมสวยที่จะได้เห็นเงาของพระมหาธาตุเจดีย์สะท้อนน้ำ ต่อไปเมื่อสร้างทุกอย่างเสร็จแล้วจะเป็นวัดที่สวยงามมากวัดหนึ่งของไทยแน่เลย

    ถ่ายรูปพระมหาธาตุเจดีย์ศรีเวียงชัยจนพระอาทิตย์ลับหายไป ตอนนี้ได้เวลาอาหารเย็นของเรากันแล้ว เรากลับมาที่จุดเริ่มต้น ศูนย์วิจัยงานหัตถกรรมบ้านห้วยต้ม สินค้าที่วางขายในศูนย์ถูกย้ายไปเก็บจนเป็นห้องโถงกว้างๆ มีเสื่อปูรอหลายผืนบนเสื่อตั้งเป็นขันโตกอาหารพื้นบ้านของชาวบ้านห้วยต้มจัดไว้เป็นที่เรียบร้อยสำหรับคณะของเรา เด็กๆ ในหมู่บ้านร่วมแสดงการรำให้เราดูระหว่างมื้ออาหาร เรียกกันว่า รำทอผ้า เป็นการดัดแปลงเอาท่าทางในการนั่งทอผ้าของชาวเขามาเป็นท่ารำอย่างสวยงามน่ารักมาก

    อาหารมังสวิรัติมื้อแรกของเราในบ้านห้วยต้ม ประกอบด้วยอาหารหลายอย่างบางอย่างก็พอรู้จักกันดีอยู่ บางอย่างก็เพิ่งรู้จัก แต่ทั้งหมดนี้ใช้แค่ผักกับเต้าหู้ในการทำอาหาร น้ำพริกเผ็ดสะใจ ฟองเต้าหู้ทอดอร่อย จิ้มน้ำพริกกำลังดี ผัดและแกงก็ใช้ได้ สำหรับอาหารแบบนี้คนที่กินเห็ดไม่ได้ต้องระวังหน่อยเพราะมีเห็ดเป็นส่วนประกอบแทบทุกเมนู

    อิ่มหนำสำราญกันดีแล้วแยกย้ายกันเข้านอน ในหมู่บ้านห้วยต้มมีโฮมสเตย์หลายหลัง ทุกหลังคือบ้านที่มีคนอยู่จริง เราจะเข้าไปนอนก็คืออยู่คนละห้องกับเจ้าของบ้านในบ้านหลังเดียวกัน ซึ่งความจริงโฮมสเตย์ต้องเป็นแบบนี้ ถ้าเรากับเจ้าของบ้านนอนคนละหลังไม่เรียกโฮมสเตย์นะลองไปหาข้อมูลดู คณะเรา 10 คน แบ่งเข้าโฮมสเตย์ 3 หลัง อย่างลงตัว แต่ละหลังก็จะคล้ายๆ กันคือเป็นบ้านครึ่งไม้ครึ่งปูนห้องนอนเป็นไม้ ไม่มีห้องน้ำในตัวแน่นอน มีมุ้งและพัดลม สนนราคาที่ 200 บาท ต่อคน ไม่รวมอาหารเช้า ไม่รวมอาหารเย็น และกลางวัน สนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมกันได้เลย จะมีรายละเอียดบอกเป็นรายการๆ ไป

    เจ้าของบ้านแต่ละหลังอัธยาศัยดีมาก คุยสนุก ทุกบ้านจะเข้านอนแต่หัวค่ำ ประมาณ 2 ทุ่มจะเงียบและมืดมาก พอมีแขกมาก็อาจจะอยู่กันถึง 4 ทุ่ม คุยกันไปหลายๆ เรื่อง แล้วแต่บ้าน ทุกบ้านจะตื่นแต่เช้าโดยเฉพาะเราที่อยากจะเห็นการตักบาตรของชาวมังสวิรัติก็ต้องตื่น ตี 5 จะได้ไปทัน

    สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยสำนักงานลำปาง โทร. 054-222-214 https://www.facebook.com/lampang.tourism/

    เช้าวันต่อมาไม่ต้องใช้นาฬิกามาปลุกให้เสียเวลา เจ้าของบ้านตื่นตี 4 ครึ่ง มาเตรียมหุงหาอาหารเพื่อที่จะไปวัด ส่วนเราได้ยินเสียงเราก็ค่อยๆ ลุกอาบน้ำอาบท่า วันนี้ต้องออกเดินทางเลย คือไปวัดร่วมตักบาตรแล้วต้องเดินทางจากลี้ไปสนามบินลำปางเพื่อเดินทางกลับเลย เพราะฉะนั้นต้องเก็บข้าวของให้ไว มาที่วัดพระบาทห้วยต้มคนเริ่มทยอยเดินถืออาหารมาที่วัดตั้งแต่ยังมองไม่ค่อยเห็นทางเลย วันนี้อากาศดีหมอกลงจัด วัดพระบาทห้วยต้มเป็นวัดที่สวยมากมีวิหาร โบสถ์ ศาลา สวยๆ ทั้งนั้นเป็นวัดที่กว้างใหญ่มากทีเดียว

    ทุกๆ คนในหมู่บ้านจะถือปฏิบัติเป็นแบบเดียวกัน ไม่ว่าจะเด็ก ผู้ใหญ่ หรือคนสูงอายุ ทุกคนจะมาวัดกันเป็นประจำแทบทุกวัน บางบ้านผู้ใหญ่ต้องออกไปทำงานแต่เช้าเด็กๆ ในบ้านก็จะถืออาหารมาใส่บาตรที่วัดโดยอัตโนมัติไม่มีท่าทีงอแง ก่อนที่จะนำอาหารไปใส่บาตรจะเข้าไปไหว้พระในวิหารก่อนเป็นแบบอย่างที่งดงามมากๆ และไม่น่าเชื่อว่าอยู่ในเมืองไทยไม่ต้องไปหาชมที่ไหน

    เมื่อมาถึงวัดก็จะเอาอาหารมาจัดเรียงในถาดเป็นสำรับ รอให้พระลงมารับบาตรเหมือนๆ กับที่เราเห็นในวัดทั่วๆ ไป แต่อาหารที่ชาวบ้านเอามาใส่บาตรจะเป็นอาหารมังสวิรัติทั้งหมด และเพิ่งจะได้เห็นกับตาว่าแมวที่นี่จะมาขโมยเต้าหูทอดไปกิน เป็นหลักฐานว่าแมวและหมาที่นี่กินมังสวิรัติเหมือนๆ กับชาวบ้านที่นี่ด้วย

    เอาละครับ เราก็ขอจบเรื่องราวน่าประทับใจหนึ่งเดียวในไทยของบ้านห้วยต้มไว้เท่านี้ นี่น่าเสียดายที่อำเภอลี้อยู่ห่างจากสนามบินไปหน่อยไม่งั้นเราคงได้เที่ยวหมู่บ้านห้วยต้มได้ทั่วๆ กว่านี้ แต่ก็ถือว่าได้เข้ามาถึงหมู่บ้านชาวมังสวิรัติขนานแท้แบบถึงแก่นเลย โอกาสหน้าเราคงได้มาดูเค้าตักบาตรผักที่จะจัดเฉพาะในวันพระเท่านั้นด้วย แถมท้ายนิดหนึ่งครับว่า ที่วัดพระบาทห้วยต้มจะมีงานบุญประเพณีใหญ่ช่วงเดือนพฤษภาคม เป็นงานที่สวยมาก ไว้ถ้ามีโอกาสผมจะกลับมาเก็บภาพให้ชมกัน สำหรับวันนี้ผมมีเรื่องที่จะให้ชมพอเป็นน้ำจิ้มไปก่อน งานบุญแห่ไทยทาน เดือนตุลาคม เพิ่งผ่านมาสดๆ ร้อนๆนี่เอง

    สุดท้ายและท้ายสุดของเรื่องราวดีๆ ทริปนี้ ต้องขอขอบคุณ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยสำนักงานลำปาง และสายการบินนกแอร์ที่สนับสนุนการเดินทางและบริการเป็นอย่างดีถึงที่หมายทั้งไปและกลับ ขอบคุณครับ