ต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ

 ต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ อยู่ในเขตวัดต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ ตำบลโคกปีบ ภายในวัดมีต้นโพธิ์ขนาดใหญ่ เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย สันนิษฐานว่าเป็นหน่อจากต้นพระศรีมหาโพธิ สถานที่ตรัสรู้จากพุทธคยา ประเทศอินเดีย มีอายุกว่า 2,000 ปี ซึ่งนำเข้ามาปลูกเป็นต้นแรก ลำต้นวัดโดยรอบประมาณ 20 เมตร สูงประมาณ 30 เมตร มีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 25 เมตร ตามตำนานกล่าวว่า พระเจ้าทวานัมปะยะดิษฐ์ เจ้าครองเมืองศรีมโหสถในสมัยขอมเรืองอำนาจทรงเลื่อมใสในพุทธศาสนา จึงได้ส่งคณะทูตเดินทางไปขอกิ่งต้นโพธิ์ที่พระพุทธเจ้าประทับเมื่อคราวตรัสรู้ จากเจ้าผู้ครองนครปาตุลีบุตร ประเทศอินเดีย แล้วนำกิ่งโพธิ์นั้นมาปลูกที่วัดต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ ถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของจังหวัดปราจีนบุรี ในวันวิสาขบูชาจะมีงานนมัสการต้นพระศรีมหาโพธิ

 การเดินทาง จากตัวเมืองปราจีนบุรีไปตามถนนสุวินทวงศ์ ใช้เส้นทางสายปราจีนบุรี-อำเภอพนมสารคาม ทางหลวงหมายเลข 319 ระยะทางประมาณ 22 กิโลเมตร แล้วแยกซ้ายเข้าไปอีกประมาณ 1 กิโลเมตรก็จะถึงวัดแห่งนี้

ข้อมูลเพิ่มเติม:ททท.สำนักงานครนายก (นครนายก ปราจีนบุรี สระแก้ว) โทร. 0 3731 2282, 0 3731 2284
http://www.tourismthailand.org/nakhonnayok

การเดินทาง แผนที่ ที่เที่ยว/ที่พัก

กดติดตามการเดินทางของเราใน Youtube ด้วยนะคะ

ทางเข้าวัดต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ วันวิสาขบูชาปีนี้ ขอเวียนเทียนในสถานที่ที่ไม่เคยเวียนเทียนมาก่อน ก็เลยตั้งใจเลือกวัดแห่งนี้เป็นสถานที่สำหรับทำบุญเวียนเทียนในวันวิสาขบูชา ก็เพราะว่าส่วนใหญ่เราจะเวียนเทียนรอบโบสถ์ หลายคนก็คงจะได้ไปเวียนเทียนรอบพระธาตุ หรือพระเจดีย์ รวมไปถึงเวียนเทียนรอบองค์พระพุทธรูปอย่างที่พุทธมณฑล ก็ไปมาหมดแล้ว จะเหลือก็เพียงการเวียนเทียนรอบต้นพระศรีมหาโพธิ์ ซึ่งเท่าที่ได้ยินมาก็มีอยู่วัดเดียวที่จัด ก็คือวัดต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ แห่งนี้นี่เอง

วัดต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ ตั้งอยู่ในตำบลโคกปีบ อำเภอศรีมโหสถ (ชื่อศรีมหาโพธิ ก็กลายมาเป็นชื่ออำเภออีกอำเภอหนึ่งที่อยู่ติดกับอำเภอศรีมโหสถ ชื่อของวัดและอำเภอก็สร้างความสับสนให้เราได้ไม่น้อย) ไม่ไกลจากโบราณสถานสระมรกตมากนัก ถ้าเดินทางจากพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทราใช้ทางหลวงหมายเลข 319 ผ่านโบราณสถานสระมรกตมาสักพักก็สังเกตุซ้ายมือมีต้นโพธิ์เงินขนาดใหญ่อยู่เหนือซุ้มประตูโขงปากทางแยกเข้าวัด (หาง่ายครับ)

พอเลี้ยวเข้ามาที่ปากทางเข้าวัดขับเข้ามาเรื่อยๆ เราก็ถึงบริเวณวัด อันมีเสนาสนะ (โบสถ์ วิหาร เจดีย์ ฯลฯ) มากมายหลายอย่าง มีโบสถ์อยู่ด้านหน้าสุด ด้านข้างโบสถ์เป็นลานกว้างๆ สำหรับวันวิสาขบูชาก็กลายเป็นลานจอดรถขนาดใหญ่ แล้วก็มีถนนเลียบข้างวัดเป็นเส้นทางไปยังต้นพระศรีมหาโพธิ์ ดูเหมือนว่าต้นพระศรีมหาโพธิ์นี้อยู่นอกวัดไปเลย เราจะขับรถเข้ามาตรงบริเวณใกล้ๆ ต้นพระศรีมหาโพธิ์ไม่ได้เพราะในวันนี้มีงานประจำปีของวัด เรียกว่างานเวียนเทียนรอบต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ จัดขึ้นในวันสำคัญทางศาสนาเหมือนกับวัดอื่นๆ เพียงแต่วันวิสาขบูชาเท่านั้นที่เป็นงานใหญ่เป็นพิเศษ เรียกว่าเกือบปิดถนนเลยทีเดียว สองข้างของถนนกลายเป็นร้านค้ามากมายเรียงเป็นแถวเต็มพื้นที่ เราก็เลยต้องจอดรถที่ลานกว้างข้างโบสถ์แล้วก็เดินมาระหว่างทางที่เดินมาก็จะผ่านกิจกรรมการแสดงหลายอย่าง ก็เป็นงานวัดปกติทั่วไปนั่นแหละ

มาพูดถึงเรื่องต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิกันต่อดีกว่า เอาตั้งแต่เรื่องการอ่านชื่อต้นโพธิ์เลยก็แล้วกัน ต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ อ่านว่า ต้น โพ สี มะ หา โพด เพราะคำว่า โพธิ์ มีตัวการันต์ ส่วนคำว่า โพธิ ไม่มีตัวการันต์ ออกเสียงว่า โพด เรื่องนี้มีประวัติความเป็นมาคือ

อำเภอศรีมหาโพธิ เป็นชื่อมีขึ้นหลังยกฐานะเมืองเป็นจังหวัดปราจีนบุรี เมื่อพ.ศ. 2476 หมายถึง อำเภอที่มีพระศรีมหาโพธิ์ แต่ปัจจุบัน ต้นพระศรีมหาโพธิ์ไม่ได้อยู่ในอำเภอศรีมหาโพธิแล้ว เพราะแยกบริเวณวัดต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ ไปอยู่ในเขตอำเภอโคกปีบ (ตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2513) ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็นอำเภอศรีมโหสถ (พ.ศ. 2536) ชื่ออำเภอศรีมหาโพธิ (ไม่มีการันต์) อ่านว่าโพด เป็นภาษาปากชาวบ้าน

ต้นโพธิ์ที่วัดต้นโพธิ์ อ.ศรีมโหสถ จังหวัดปราจีนบุรี แตกหน่อแผ่กิ่งก้านโดยรอบประมาณ 50 เมตร ขนาดรอบลำต้นวัดได้โดยประมาณ 25 เมตร สูงประมาณ 30 เมตร มีภาพเก่าของต้นโพธิ์ต้นนี้ถ่ายไว้ในปี 2511 จะเห็นวิหารคดรอบต้นโพธิ์สร้างด้วยไม้ทั้งหมด ปัจจุบันก็ชำรุดไปหมดแล้วสร้างขึ้นมาใหม่เป็นระเบียงคดก่ออิฐฉาบปูน ประดิษฐานพระพุทธรูปรอบระเบียงคด

ความพิเศษของต้นพระศรีมหาโพธิ์ต้นนี้ก็มีอยู่ว่า มีหลักฐานที่น่าเชื่อได้ว่าต้นโพธิ์ต้นนี้เป็นหน่อเนื้อเชื้อไขของต้นโพธิ์ที่ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า เป็นต้นไม้เพียงต้นเดียวที่กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานของชาติ เชื่อว่าเป็นต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย พบมาตั้งแต่ก่อนปี พ.ศ. 2000 การขุดตรวจใต้ฐานหลวงพ่ออิฐ ในบริเวณวัดได้พบอิฐและศิลาแลงส่วนประกอบของโบราณสถานสมัยทวารวดี อายุประมาณ 900-1300 ปีมาแล้ว ต้นโพธิ์ศรีมหาโพธินี้ อาจจะอัญเชิญมาจากเมืองอนุราธปุระ ประเทศศรีลังกา เพราะในบริเวณใกล้เคียงกัน ได้พบหลักฐานทางโบราณคดีที่เกี่ยวข้องคือ รอยพระพุทธบาทคู่ และจากรึกเนินสระบัวที่นำบทสวดมาจาก เตลกฏาหคาถา ที่แต่งขึ้นในประเทศศรีลังกา

เมื่อ พ.ศ. 2451 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เสด็จพระปาสมณฑลปราจีนบุรี และทรงกล่าวถึงต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิว่า "...เปนโพธิ์เก่าแก่ เปนที่นับถือสักการะบูชา..." พระศรีมหาโพธิ์ต้นนี้ เป็นสัญลักษณ์ทางพระพุทธศาสนา เป็นที่มของชื่ออำเภอ "ศรีมหาโพธิ" ต่อมาจังหวัดปราจีนบุรีใช้เป็นตราประจำจังหวัด และยังเป็นส่วนหนึ่งของคำขวัญจังหวัดอีกด้วย

ผ้าป่าลอยฟ้าต้นศรีมหาโพธิ์ ตอนนี้เราก็เข้ามาในระเบียงคดซึ่งมีซุ้มประตูทางเข้าได้หลายทาง แต่เราเข้าซุ้มประตูด้านหน้าที่หันเข้าหาอุโบสถของวัด สิ่งที่เราได้เห็นก็คืองานผ้าป่าลอยฟ้าที่ร้อยเชือกโยงขึ้นไปที่ต้นโพธิ์ เป็นงานบุญประจำปีของทางวัด เราโชคดีที่ได้มาร่วมบุญในวันนี้ แต่ก็ทำให้เราไม่ได้เข้าสักการะพระพุทธรูปและชมปูชนียวัตถุอื่นๆ ที่อยู่ในอุโบสถและวิหาร ซึ่งก็เพราะว่าช่วงงานบุญใหญ่ทางวัดจะปิดโบสถ์วิหารทั้งหมด

การเวียนเทียนรอบต้นโพธิ์ศรีมหาโพธินั้นจะเริ่มขึ้นในเวลา 19.00 น. ตอนนี้ยังคงมีเวลาอีกพอสมควร เราก็จะไปเดินชมบรรยากาศของงานบุญประจำปีของวัดต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิกันก่อน

ตลาดย้อนยุควัดต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ นี่เป็นส่วนหนึ่งของงานบุญประจำปี ซึ่งจัดขึ้นในช่วงวันวิสาขบูชา เริ่มจากสิ่งที่น่าสนใจที่สุดคือตลาดย้อนยุคและนิทรรศการประวัติศาสตร์เมืองพวน ที่จัดขึ้นตรงประตูเข้าวัดด้านข้างอุโบสถ เรื่องราวเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของเมืองศรีมโหสถ จนกระทั่งจังหวัดปราจีนบุรี มีให้ศึกษาอย่างพร้อมสรรพ ส่วนตลาดย้อนยุคจัดอยู่ภายในวัดข้างอุโบสถ

ตลาดย้อนยุควัดต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ

ขนมบ้าบิ่นครกมะพร้าวอ่อน จุดเด่นของตลาดย้อนยุคก็คือแม่ค้าพ่อค้าจะต้องแต่งกายย้อนยุค ของที่เอามาขายก็เป็นของที่เริ่มจะหากินยาก หรือไม่เคยเห็นมาก่อน อย่างแรกที่สะดุดตากว่าใครก็คือ ขนมบ้าบิ่นครกมะพร้าวอ่อน เป็นการรวมร่างของขนมครกกับขนมบ้าบิ่น เข้าด้วยกัน รสอร่อยหวานมันแปลกดี

เมี่ยงคำเสวย สาคูสามสหาย ร้านต่อมาก็เจอขนมแปลกอีกแล้ว เมี่ยงคำเสวย เป็นขนมที่มีส่วนประกอบของเมี่ยงคำอยู่มาก นำมาปั้นเป็นก้อนกับถั่วลิสง ห่อด้วยกระดาษแก้วหลากสี สดใสสวยงาม รสอร่อยหวาน เค็ม

สาคูสามสหาย มองภายนอกก็คือสาคูทั่วไป แต่พิเศษตรงที่ไส้มี 3 อย่าง ได้แก่ หมู กุ้ง

หลังจากที่ชิมขนมโบราณไปบ้างแล้ว (ที่จริงยังมีอีกมากมาย อย่างสุกี้โบราณ ก็อยากจะลองชิมแต่มันอิ่มแล้ว) ตอนนี้ก็เดินไปดูการแสดงมหรสพในงานวัด มีรำวงย้อนยุค ลิเก ไปจนถึงวงดนตรีต่างๆ ของกินที่ขายกันมากมายในงาน จนใกล้เวลาที่จะเริ่มพิธีเวียนเทียน โฆษกประกาศให้งดใช้เครื่องเสียงทุกชนิดในบริเวณ แล้วพิธีก็เริ่มขึ้น

เวียนเทียนต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ เมื่อใกล้ถึงเวลา 1 ทุ่ม ทุกคนก็จะมารวมตัวกันอยู่ในระเบียงคดล้อมรอบต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ พระสงฆ์เริ่มสวดมนต์ แล้วจากนั้นก็เริ่มเวียนเทียนไปรอบๆ ภายในระเบียงคด ในแต่ละปีจะมีคนมาร่วมพิธีการเวียนเทียนจำนวนมาก

เวียนเทียนต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ พระสงฆ์ 1 รูป นำสวดมนต์บทอิติปิโสฯ ประชาชนที่มาเวียนเทียนก็จะได้สวดตามระหว่างการเดินถือธูปเทียนรอบต้นโพธิ์จนครบ 3 รอบ

การแสดงปิดท้าย เมื่อทุกคนเวียนเทียนครบ 3 รอบ ก็นำเทียนกับธูปไปปักไว้ที่โคนต้นโพธิ์ จากนั้นก็จะมีการแสดงรำย้อนยุค เป็นการปิดท้าย ในระหว่างนี้คนที่เพิ่งจะมาถึงก็เดินเวียนเทียนกันไป กว่าจะหมดจริงๆ ก็คงถึงช่วงดึก

เวียนเทียนต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ

เวียนเทียนต้นโพธิ์ศรีมหาโพธิ จบเรื่องราวการร่วมทำบุญเวียนเทียนวิสาขบูชารอบต้นพระศรีมหาโพธิ์ไว้เท่านี้ครับ ใครสนใจจะร่วมทำบุญก็รอวันวิสาขบูชาปีหน้า ซึ่งที่จริงแล้ว วันมาฆบูชา วันอาสาฬหบูชา ก็มาเวียนได้นะครับ แค่บอกว่าวันวิสาขบูชาเป็นช่วงที่จะมีงานประจำปีของวัด ก็จะได้เห็นอะไรๆ มากกว่าเท่านั้นเอง อย่าลืมว่าต้นโพธิ์ต้นนี้เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย เลยนะครับ ชาวพุทธก็จะถือว่าเป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ มีความสำคัญทางพระพุทธศาสนา