เมืองโบราณวัดเวียงกาหลง

วัดเวียงกาหลงเป็นศูนย์พัฒนาศิลธรรม หรือสำนักปฏิบัติธรรมที่มีผู้เข้าไปฝึกจิตใจศึกษาธรรมะอยู่ตลอดไม่ขาดสาย ตั้งอยู่ใน ต.เวียงกาหลง อ.เวียงป่าเป้า จ.เชียงราย อีกหนึ่งความสำคัญของวัดเวียงกาหลง คือเป็นพิพิธภัณฑ์เมืองโบราณเวียงกาหลง ที่ได้รวบรวมความรู้ประวัติความเป็นมาอันยาวนานของเวียงกาหลง ซึ่งเคยเป็นเมืองที่มีความรุ่งเรืองมากในอดีต โดยเฉพาะเป็นแหล่งผลิตเครื่องเคลือบดินเผาที่เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางไปทั่วแว่นแคว้นต่างๆ ทั้งใกล้และไกล จากหลักฐานการค้นพบคูเมืองโบราณที่มีลักษณะไม่เป็นรูปทรงเรขาคณิตเหมือนกับเมืองสำคัญต่างๆ ในภาคเหนือ คูเมืองและกำแพงเมือง 2 ชั้นที่เกิดจากดินที่ขุดคูเมืองขึ้นมา เป็นรูปปีกกาทอดยาวตั้งแต่ด้านทิศเหนือจรดทิศใต้ ผู้ไม่ชำนาญเส้นทางย่อมหลงทางได้ง่าย จึงเป็นที่มาของชื่อเวียงกาหลง ด้วยลักษณะคูเมืองรูปปีกกา อยู่ในอาณาจักรแว่นแคว้นยวนเชียง (ซึ่งสันนิษฐานว่าเป็นเมืองเชียงลาวหรือเชียงรายในปัจจุบัน) และชื่อเวียงกาหลง ก็ไปพ้องเอากับพุทธประวัติส่วนหนึ่งขององค์สมเด็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ตำนานที่เล่าขานถึงกำเนิดของพระพุทธเจ้าห้าพระองค์
ในภัทรกัปป์อันได้แก่ พระกกุสันธะ พระโกนาคมนะ พระกัสสัปปะ พระโคตมะ และพระศรีอริเมตไตรยะ หาอ่านเพิ่มเติมเรื่องตำนานแม่กาเผือกได้ที่ http://www.m-culture.go.th/chiangrai/images/6.1%20Khowledge/viangkalong%20final.pdf หรือค้นจากกูเกิล

การค้นพบว่าบริเวณนี้เคยเป็นเมืองขนาดใหญ่ที่มีความสำคัญด้านประวัติศาสตร์ จึงทำให้มีการเปลี่ยนชื่อตำบลจาก ตำบลหัวฝาย มาเป็นตำบลเวียงกาหลง จากการขุดค้นทางโบราณคดี พบว่าเวียงกาหลงมีพื้นที่ประมาณ 15 ตารางกิโลเมตร น่าจะมีความรุ่งเรืองอยู่ในระหว่าง พ.ศ. 1500 - 1600 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ พระเจ้าอโนรธามังช่อ กษัตริย์แห่งราชอาณาจักรพุกาม ได้ยกทัพไปยังกัมพูชา เพื่อทวงถามขอพระบรมสารีริกธาตุ พระไตรปิฎก พระแก้วมรกต คืนจากเมืองกัมพูชา และได้หยุดพักทัพที่บริเวณเมืองโบราณเวียงกาหลงในปัจจุบัน คืนหนึ่งพระเจ้าอโนรธามังช่อ ได้ทอดพระเนตรเห็นแสงลอยขึ้นจากยอดดอยซึ่งโหรทำนายว่าเป็นนิมิตหมายที่ดี จึงทรงให้ทหารไปสำรวจพื้นที่ แล้วให้ก่อสร้างพระธาตุขึ้น (ปัจจุบันคือ พระธาตุเจดีย์ ตั้งอยู่ที่ตำบลแม่เจดีย์ใหม่ อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย) ในการสร้างพระธาตุต้องอาศัยเวลาอันยาวนาน ดังนั้นพระเจ้าอโนรธามังช่อ จึงให้สร้างเมืองขึ้นในบริเวณที่หยุดพักทัพ และให้ดูขุดคูล้อมรอบตัวเมือง สร้างป้อมปราการ เพื่อป้องกันข้าศึกศัตรูและสัตว์ร้ายต่างๆ พระองค์ได้ให้ไพร่พลขุดดินขึ้นมาปั้นแล้วเผาเป็นก้อนอิฐ เพื่อใช้ก่อเป็นพระธาตุแม่เจดีย์ ไพร่พลของพระเจ้าอโนรธามังช่อ นอกจากจะทำอิฐแล้ว ยังมีฝีมือในการปั้นถ้วย ชาม หม้อ แจกัน ฯลฯ ซึ่งพม่าในสมัยนั้นได้ติดต่อค้าขายกับจีน จากการสันนิษฐานของนักโบราณคดีเห็นว่าเครื่องปั้นเวียงกาหลงมีลักษณะการ เขียนลายที่เหมือนกับ เครื่องถ้วยชิงไป๋ของจีน พบว่ามีเตาเผาเครื่องเคลือบมากถึงกว่า 200 เตา จึงน่าจะเป็นไปได้ว่าเครื่องเคลือบเวียงกาหลงเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง มีผู้เดินทางมาติดต่อซื้อขายกันเป็นจำนวนมาก แต่เตาเผาเหล่านี้น่าจะมีอายุอยู่ระหว่าง พุทธศตวรรษที่ 19-21 ซึ่งไม่ตรงกันกับข้อสันนิษฐานของการสร้างเมือง

การเดินทางมาเวียงกาหลง จากจังหวัดเชียงใหม่ไปตามทางหลวงหมายเลข ๑๐๑๙ ระยะทางประมาณ ๘๐ กิโลเมตร แล้วเลี้ยวขวา(ถ้ามาจากเชียงรายเลี้ยวซ้าย) ไปตามถนนสายแม่ขะจาน - วังเหนือ - ลำปาง/พะเยา ประมาณ ๓.๕ กิโลเมตร อยู่ด้านซ้ายมือทางเข้าประมาณ ๑ กิโลเมตร

ข้อมูลเพิ่มเติม:เทศบาลตำบลเวียงกาหลง Tel.0-5370-4510

แก้ไขล่าสุด 2017-02-23 12:19:39 ผู้ชม 25725

การเดินทาง แผนที่ ที่เที่ยว/ที่พัก

กดติดตามการเดินทางของเราใน Youtube ด้วยนะคะ

ศาลเจ้าพ่อเจ้าแม่เวียงกาหลง เข้ามาในวัดเวียงกาหลง มีลานจอดรถขวามือ สิ่งแรกที่เห็นดูเหมือนจะเป็นศาลหลังนี้ เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวบ้านนับถือกันมาก

วัดเวียงกาหลง บ้างก็รู้จักกันในนามของพิพิธภัณฑ์ที่รวบรวมข้อมูลต่างๆ ของเมืองโบราณเวียงกาหลงเอาไว้ให้ศึกษา บางก็รู้จักกันในนามสถานปฏิบัติธรรม ศูนย์พัฒนาศิลธรรม เมื่อเราจะเขียนเรื่องราวของวัดแห่งนี้ ก็เลยขอเขียนสองเรื่องเอามาไว้ด้วยกันที่เดียวเลย

ศาลเจ้าพ่อเจ้าแม่เวียงกาหลง

ชิมชา เราเดินทางจากเมืองเชียงราย แวะเรื่อยๆ มาช้าๆ เพราะถนนที่ทรุดจากแผ่นดินไหวยังซ่อมไม่เสร็จดี มาถึงที่วัดเวียงกาหลงเที่ยงพอดี เข้ามาก็มีคนเชิญไปที่ศาลาธรรมสาธิตเป็นศาลาสำหรับการปฏิบัติธรรมซึ่งใช้เป็นสถานที่รับประทานอาหารกันด้วย ที่นี่มีอาหารแบบขันโตก เป็นมังสวิรัติ สำหรับการปฏิบัติธรรมตามปกติ เราก็เดินมาตักอาหารไปนั่งที่ขันโตก แล้วก็มาชิมชาที่ชงไว้ต้อนรับ ชาที่เชียงรายนับเป็นของขึ้นชื่อที่รับประกันคุณภาพได้ ถ้าติดใจซื้อกลับบ้านได้ด้วย

เมื่อท้องอิ่มก็เป็นเวลาของการเดินสำรวจวัด สิ่งหนึ่งที่สะดุดตาเรามากที่สุดก็คือลานกว้างๆ ตรงกลางวัด มีเทพพนมล้อมบนกำแพงหิน

ตำนานแม่กาเผือก เป็นเรื่องราวที่ผูกโยงระหว่างชื่อเวียงกาหลง กับเรื่องราวในพุทธประวัติเมื่อครั้งเสวยชาติเป็นพญากาที่พลัดตกจากรังแม่กาเผือกตั้งแต่เป็นใข่ ขอไม่เล่ารายละเอียดมาก ถ้าสนใจก็ลองหาด้วยกูเกิลกันดู ส่วนเรื่องที่วัดเวียงกาหลง สร้างแม่กาเผือกมีพระพุทธรูปประดิษฐานบนหลังกา ก็เป็นความเชื่อกันว่า คำว่า เวียงกาหลง นั้น ได้มาจาก เรื่องราวตำนานแม่กาเผือกที่ชาวบ้านเชื่อกันว่าเกิดขึ้นที่เวียงกาหลงแห่งนี้เอง

ลานกว้างแม่กาเผือกมีถนนทางเดินรอบด้าน ด้านหนึ่งจะมีพระแม่ธรณีบีบมวยผม อยู่กลางสระน้ำ สร้างพญานาคล้อมเป็นกำแพง

พิพิธภัณฑ์เมืองโบราณเวียงกาหลง เดินวนรอบลานกว้างมาแบบเวียนขวา ทางเดินจะพาเรามาพบกับอาคารหลังใหญ่สุดของวัด สร้างด้วยรูปแบบที่สวยงามทั้งด้านในและด้านนอก เรื่องราวของเวียงกาหลงทั้งหมดเก็บไว้ในนี้

ศาลาและมณฑป สร้างอยู่ด้านข้างของอาคารพิพิธภัณฑ์ ก่อนที่จะเข้าพิพิธภัณฑ์ซึ่งต้องใช้เวลานาน ก็จะพาไปที่ศาลาด้านข้างนี้กันก่อน

ศาลาจุฬาลงกรณ์ ร.๕ เป็นศาลาไม้ที่ประดิษฐานพระพุทธรูปนามพระศรีอาริย์ พระพุทธเจ้าองค์ถัดไป ที่จะมาจุติลงบนโลกมนุษย์ เพื่อเผยแผ่พระพุทธศาสนาเช่นเดียวกับพระพุทธเจ้าทุกพระองค์ที่ผ่านมา ชาวพุทธจึงกราบไหว้องค์พระศรีอาริย์เป็นนิจ เพื่อที่จะได้เกิดมาในร่มพระพุทธศาสนาอีกครั้งหนึ่ง

มณฑปพระอุปคุต ด้านหลังศาลาจุฬาลงกรณ์ ร.๕ มีมณฑปสีทองยอดเหมือนเจดีย์ ด้านในประดิษฐานพระอุปคุต ประดับด้วยกระจกสีทอง ซึ่งเชื่อกันว่าการสักการะนมัสการพระอุปคุต จะทำให้มีโชคลาภ

พิพิธภัณฑ์เมืองโบราณเวียงกาหลง เข้ามาด้านในพิพิธภัณฑ์ เรื่องราวความรู้ทางโบราณคดีของเวียงกาหลง จะรวบรวมเอาไว้ให้เราได้ศึกษา โบราณวัตถุส่วนหนึ่งที่ขุดพบบริเวณเวียงกาหลง มีให้เราได้เห็นที่นี่ ส่วนหนึ่งย้ายไปเก็บรักษาในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เมื่อลองศึกษาประวัติศาสตร์เวียงกาหลงเป็นเมืองที่เจริญรุ่งเรืองอย่างมากเมื่อประมาณ 1 พันปีก่อน เรื่องราวที่ไม่น่าเชื่ออีกส่วนหนึ่งของแผ่นดินไทย

เวียงกาหลง เป็นโมเดลจำลองลักษณะของเมืองในสมัยนั้น เราจะเห็นว่าเมืองสร้างบนเนินเขา แล้วยังล้อมรอบด้วยคูเมืองที่ขุดขึ้นยาวประมาณ 3.5 กิโลเมตร แบบไม่มีรูปร่างแน่นอน เชื่อกันว่าความเจริญรุ่งเรืองของเมืองทำให้มีการขยายเมืองอยู่เรื่อยๆ จนมาถึงยุคการล่มสลายที่ไม่มีใครรู้สาเหตุ คูเมืองที่ไม่มีรูปแบบแน่นอนทำให้คนไม่ชำนาญทางหลงได้ง่าย

เครื่องเคลือบเวียงกาหลง เป็นเครื่องเคลือบดินเผาที่มีสารเคลือบและลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนใคร ลวดลายหลายอย่างบ่งบอกถึงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ หลายอย่างกล่าวถึงเรื่องราวในพะรพุทธศาสนา แฝงด้วยคติธรรม ความสวยงามของลวดลายเหล่านี้ได้สูญหายไปเมื่อหลายร้อยปีก่อน จนมีศิลปินหรือสล่า เมืองเชียงรายได้เข้ามาทำการศึกษาฟื้นฟู จนกลับมีชีวิตขึ้นมาและยังได้สอนลูกศิษย์ต่อๆ มาอีกหลายรุ่น เชื่อกันว่าตำแหน่งที่ตั้งเวียงกาหลง ห่างจากเส้นทางการทำศึกสงคราม ทำให้เวียงกาหลงเป็นเมืองที่สงบจนชาวบ้านมีเวลาในการสร้างสรรค์งานศิลปะเหล่านี้ออกมา เรื่องราวเครื่องเคลือบที่เราเรียบเรียงไว้หาอ่านได้ที่ //www.touronthai.com/เครื่องเคลือบดินเผาเวียงกาหลง-2000039.html

ผนังส่วนหนึ่งของพิพิธภัณฑ์ตกแต่งด้วยกระเบื้องเคลือบแบบเวียงกาหลง อันมีลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์ เพื่อแสดงลวดลายเหล่านี้ที่ค้นพบบนเครื่องเคลือบดินเผาโบราณ ให้ออกมาสู่สายตาของเรา

พระสยามเทวาธิราช ออกจากอาคารพิพิธภัณฑ์เดินต่อมาอีกหน่อยจะมีศาลาพระสยามเทวาธิราช สิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองของประเทศไทย

ปิดท้ายด้วยการรับวัตถุมงคลจากท่านครูบา เพื่อเป็นสิริมงคลในการเดินทาง

ขอขอบคุณ
การท่องเที่ยวและกีฬา สนง.จังหวัดเชียงราย
สมาคมสหพันธ์ท่องเที่ยวภาคเหนือ จังหวัดเชียงราย